(PAP) System currency board będzie skutecznie działał bez względu na to, czy kotwicą będzie euro, dolar czy złoto - uważa Steve Hanke, szef Troubled Currencies Project w Cato Institute. Według Hanke najlepszym rozwiązaniem będzie powiązanie wartości lity ze złotem, bo kruszec ten nie jest emitowany przez żaden rząd i zapewni Turcji bezpieczeństwo, gdyby kraj ten dotknęły sankcje finansowe.
„System currency board będzie skutecznie działał bez względu na to, czy kotwicą będzie euro, dolar czy złoto” – powiedział PAP Biznes Steve Hanke, szef Troubled Currencies Project w Cato Institute. Handke jest także profesorem ekonomii stosowanej na The Johns Hopkins University.
Pierwotnie Hanke był zwolennikiem wdrożenia systemu opartego o euro lub dolara. Obecnie bliższe jest mu powiązanie liry tureckiej ze złotem.
„Zmieniłem swoją preferencję na złoto, gdyż jest to kruszec, którego nie emituje rząd. Obecnie istnieje ryzyko wdrożenia sankcji finansowych wobec Turcji. Złoto byłoby odporne na jakiekolwiek sankcje ze strony Stanów Zjednoczonych czy Unii Europejskiej” – dodał Steve Hanke.
Jego zdaniem, „systemy zarządu walutą są oparte na prostych zasadach. Waluta lokalna, którą emituje instytucja zarządzająca systemem jest w pełni pokryta rezerwami waluty-kotwicy. Wszystkim, czym się zajmuje instytucja systemu zarządu walutą jest wymiana rezerw na walutę lokalną po stałym, sztywnym kursie. W istocie zatem waluta lokalna jest wiarygodnym klonem waluty-kotwicy”.
„Właściwie ukonstytuowanemu systemowi nigdy nie skończą się rezerwy, o ile będzie działać zgodnie z ortodoksyjnymi zasadami. Ponieważ ortodoksyjny system zarządu walutą nie sterylizuje odpływu rezerw walutowych, baza monetarna i system monetarny w szerokim rozumieniu będą się kurczyć wraz ze spadkiem rezerw” – zaznaczył Hanke.
W jego opinii, „w związku z tym cały system ulegnie zaostrzeniu, a stopy procentowe wzrosną do punktu, w którym odpływy kapitału zostaną zatrzymane. Ten samoregulujący się mechanizm rynkowy jest nieodłączną częścią dobrze zaprojektowanego zarządu walutą. Currency board działa na +autopilocie+ i nie można go złamać”.
Jako przykład skutecznego funkcjonowania profesor przytoczył system, działający w Rosji podczas wojny domowej na początku XX wieku.
„Nawet północnorosyjski system, zaprojektowany przez Johna Maynarda Keynesa, działający podczas wojny domowej między bolszewikami a białymi Rosjanami nigdy się nie załamał. W rzeczywistości umorzył swoje zobowiązania przed jego zamknięciem w dniu 30 kwietnia 1920 roku” – wskazał Steve Hanke.
Część ekonomistów jest zdania, że proponowany przez Hankego system zarządu walutą dla liry tureckiej nie sprawdzi się. Niektórzy wskazują m. in. na to, że sztywne powiązanie liry z wiarygodną walutą doprowadzi do tego, że turecka gospodarka stanie się niekonkurencyjna.
„Opinia, że lira oparta o złoto sprawi, że Turcja stanie się niekonkurencyjna, gdyż będzie zbyt mocna, ignoruje teorię ekonomii i dowody naukowe” – zaznaczył profesor.
Hanke jako przykład podał Szwajcarię, która „jest czwartą pod względem konkurencyjności gospodarką świata (…), według raportu Światowego Forum Ekonomicznego na temat globalnej konkurencyjności 2018 i nie znalazła się w czołówce, dewaluując franka szwajcarskiego”.
„W rzeczywistości od upadku systemu sztywnych kursów walutowych opartych na ustaleniach z Bretton Woods, od kiedy waluty stały się +elastyczne+, Szwajcaria jest najsilniejszą walutą świata” – powiedział Steve Hanke.
Ekonomista podsumował, że „jeśli dostosujemy kurs walutowy do dysparytetu inflacji pomiędzy Szwajcarią i USA w celu określenia realnego kursu walutowego, obraz będzie taki sam. Szwajcarzy doceniają to, że frank umocnił się wobec dolara”.
Hanke wyjaśnił swoje przekonanie, mówiąc że „kiedy przedsiębiorstwa spodziewają się +silnej+ waluty krajowej, nigdy nie uzależniają się od fałszywego przekonania, że +słaba+ waluta pomoże im się ratować i w jakiś sposób uczyni je bardziej konkurencyjnymi”.
„Zamiast tego koncentrują się na biznesie i dążeniu do zwiększenia produktywności. W obliczu oczekiwania na silną walutę wiedzą, że nazwą +gry o konkurencyjność+ jest produktywność” – dodał profesor Hanke.
Niektórzy ekonomiści wskazują, że wprowadzenie systemu currency board w Turcji nie byłoby możliwe, gdyż państwo to nie dysponuje wystarczającymi rezerwami walutowymi.
„Stwierdzenie to jest co do zasady całkowicie nieuzasadnione, ponieważ ustalenie stałego kursu walutowego byłoby konieczne, zanim można byłoby zająć się kwestią adekwatności rezerw” – uważa Steve Hanke.
„Turecka rada zarządu walutą działałaby tak samo jak ta, którą pomogłem wdrożyć w Bułgarii w 1997 roku, co doprowadziło do zduszenia hiperinflacji (w 1996 roku inflacja w Bułgarii przekraczała 300 proc. – przyp. PAP Biznes)” – podał ekonomista.
Profesor Hanke ocenił, że „jeśli Turcja utrzyma swój wadliwy system kursu walutowego, będzie musiała znosić wysokie stopy procentowe, jeżeli będzie chciała stabilnej liry i całkowicie niskiej inflacji. Niemniej, wysokie stopy powstrzymają wzrost gospodarczy."
Dlatego „o ile Turcja chce niskich stóp procentowych, niskiej inflacji i szybkiego wzrostu, powinna wdrożyć currency board wspierany złotem” – podsumował Hanke.
Steve H. Hanke jest jednym ze światowych autorytetów w dziedzinie zarządu walutą. Jest współautorem, wraz z Kurtem Schulerem, podręcznika z dziedziny currency board „Gelişmekte Olan Ülkeler Için Para Kurullari El Kitabi”. Posiada tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Stambulskiego.
Hanke był doradcą rządów Litwy (1994-1996), Czarnogóry (1999-2003), a także prezydentów Bułgarii (1997-2002), Wenezueli (1995-1996) i Indonezji (1998).
Odegrał ważną rolę we wdrażaniu nowych reżimów walutowych w Argentynie, Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Czarnogórze, Ekwadorze Estonii, i na Litwie. W latach 90-tych był prezesem Toronto Trust Argentina, który okazał się w 1995 roku najlepszym na świecie funduszem rynków wschodzących. (PAP Biznes)