Zarówno Indywidualne Konto Emerytalne, jak i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, pozwala zaoszczędzić na podatkach. Wiele osób o tym nie wie lub… nie chce wiedzieć.
Zdecydowana większość Polek i Polaków nie ma ani Indywidualnego Konta Emerytalnego, ani Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego, mimo że można je posiadać jednocześnie. Informacje o korzyściach płynących z oszczędzania i inwestowania za ich pośrednictwem są łatwo dostępne w internecie, a niektóre instytucje finansowe umożliwiają od kilku już lat założenie konta online, bez wychodzenia z domu.
Co to jest IKE?
Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) umożliwia samodzielne gromadzenie oszczędności z myślą o jesieni życia, ale równie dobrze może ono pomagać w długoterminowym budowaniu majątku. Prawo do wpłat na konto ma każdy, kto ukończył 16 lat, ale w przypadku osób niepełnoletnich jest to możliwe tylko w roku kalendarzowym, w którym otrzymali dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. IKE można założyć nawet, będąc na emeryturze, ale pod warunkiem, że to pierwsze takie konto i wcześniej nie dokonano żadnej wypłaty.
Środki zgromadzone na IKE są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, w tym od podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) po spełnieniu warunków określonych w ustawie. Po pierwsze, do wypłaty musi dojść po ukończeniu 60. roku życia lub po nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia. Po drugie, wpłat należy dokonać co najmniej w pięciu latach kalendarzowych, a ponad połowa środków musi trafić na IKE nie później niż pięć lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.
Pieniądze zgromadzone na IKE są własnością oszczędzającego i podlegają dziedziczeniu. Nie trzeba ich wypłacać zaraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Dopuszcza się wcześniejsze wycofanie zgromadzonych oszczędności, ale wiąże się to z koniecznością zapłacenia 19-procentowego podatku od zysków kapitałowych.
Liczba kont IKE
Z danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) wynika, że na dzień 31 grudnia 2022 roku w Polsce było prowadzonych ponad 800 tys. IKE. W minionym roku zostało otwartych 101,4 tys. kont (wliczając m.in. te założone w związku z dokonaniem wypłat transferowych), w tym 90,4 tys. po raz pierwszy.
Z informacji przekazanych przez instytucje finansowe wynika, że więcej IKE posiadały kobiety niż mężczyźni (odpowiednio: 409,7 tys. i 390,3 tys.). Panie nie miały jednak przewagi w każdej grupie wiekowej. Wśród osób w wieku do 50 lat IKE posiadało więcej mężczyzn, a kobiety dominowały w starszych grupach.
Liczba IKE posiadanych przez kobiety:
do 30 lat – 17,5 tys.,
31-40 lat – 54,1 tys.,
41-50 lat – 95,1 tys.,
51-60 lat – 104,9 tys.,
ponad 60 lat – 138 tys.
Liczba IKE posiadanych przez mężczyzn:
do 30 lat – 27,2 tys.,
31-40 lat – 75 tys.,
41-50 lat – 99,9 tys.,
51-60 lat – 87,7 tys.,
ponad 60 lat – 100,4 tys.
Średnia wpłata
Na IKE można wpłacić maksymalnie trzykrotność prognozowanego na dany rok przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. W 2022 roku limit wpłat wyniósł 17 766 zł – prawie identyczną wartość (17,6 tys. zł) miało konto statystycznego posiadacza.
Z danych KNF wynika, że w minionym roku środki wpłacono mniej więcej na co drugie IKE (433,8 tys.), a średnia wysokość wpłaty wyniosła 5,5 tys. zł. Najwięcej pieniędzy zdecydowali się wpłacić posiadacze kont prowadzonych w podmiotach zajmujących się działalnością maklerską – średnio po 12,7 tys. zł.
Banki poza podium
Na koniec 2022 roku konta IKE były prowadzone w kilkudziesięciu instytucjach finansowych: 14 zakładach ubezpieczeń na życie, 22 funduszach inwestycyjnych otwartych, zarządzanych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), 14 bankach, ośmiu podmiotach prowadzących działalność maklerską oraz pięciu dobrowolnych funduszach emerytalnych zarządzanych przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE).
Najwięcej IKE było w funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez TFI (420,3 tys.). Na drugim miejscu znalazły się zakłady ubezpieczeń (182,7 tys.), a na trzecim – podmioty prowadzące działalność maklerską (104,1 tys.).
W tych ostatnich łączna wartość kont była zdecydowanie największa (4,4 mld zł), co powala wysnuć wniosek, że liczba IKE w danej instytucji nie idzie w parze z wysokością wpłat i osiąganymi wynikami inwestycyjnymi. Dla porównania: posiadacze IKE prowadzonych w funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez TFI zgromadzili niemal 4,1 mld zł, w zakładach ubezpieczeń – 2,7 mld zł, a w bankach – 2,6 mld zł.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku łączna wartość aktywów zgromadzonych na IKE przekroczyła kwotę 14,1 mld zł.
Co to jest IKZE?
Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) w dużej mierze opiera się o rozwiązania przyjęte dla IKE, ale występują między nimi zasadnicze różnice. Prawo do wpłat na IKZE przysługuje osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat na identycznych zasadach co w przypadku IKE.
Pieniądze wpłacane na IKZE można odliczyć od dochodu, co pozwala na coroczne uzyskanie „bonusu” od fiskusa. Wysokość ulgi podatkowej w PIT jest uzależniona m.in. od wielkości wpłaty, osiąganych dochodów, stawki podatkowej oraz tego, czy podatnik jest zatrudniony na etacie, czy też prowadzi działalność gospodarczą.
Wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje jednorazowo lub w ratach po osiągnięciu przez oszczędzającego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonania wpłat co najmniej w pięciu latach kalendarzowych. Wypłata w ratach następuje przez co najmniej 10 lat, ale jeżeli środki wpłacano na IKZE przez mniej niż 10 lat, może zostać rozłożona na krótszy okres. Zarówno od zysków, jak i wpłat, zostanie naliczony zryczałtowany podatek w wysokości 10 proc.
Z IKZE nie da się wycofać części zgromadzonych środków tak jak z IKE – środki muszą zostać wypłacone w całości i podlegają opodatkowaniu PIT według skali podatkowej.
Posiadacze IKZE według płci i wieku
Na koniec 2022 roku było prowadzonych 475,5 tys. IKZE – wynika z danych udostępnionych przez KNF. Więcej kont należało do mężczyzn (246,2 tys.) niż do kobiet (229,2 tys.), czyli inaczej niż w przypadku IKE. Analizując wiek i płeć oszczędzających można dostrzec kilka kolejnych różnic, np. mężczyźni zdecydowanie dominowali wśród osób najmłodszych (do 30 lat).
Liczba IKZE posiadanych przez kobiety:
do 30 lat – 7,9 tys.,
31-40 lat – 39,2 tys.,
41-50 lat – 58,8 tys.,
51-60 lat – 64,2 tys.,
61-65 lat – 32,9 tys.,
ponad 65 lat – 26 tys.
Liczba IKZE posiadanych przez mężczyzn:
do 30 lat – 14,7 tys.,
31-40 lat – 59,3 tys.,
41-50 lat – 67,1 tys.,
51-60 lat – 55,4 tys.,
61-65 lat – 27,2 tys.,
ponad 65 lat – 22,2 tys.
Limity i wpłaty
Limit wpłat na IKZE nie może przekroczyć 1,2-krotności prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (w 2022 roku wyniósł 7 106,4 zł). Od niedawna z wyższego limitu (1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce) cieszą się osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą – w minionym roku wyniósł 10 659,6 zł.
W 2022 roku wpłat dokonano na większość prowadzonych IKZE (311,1 tys. spośród 475,5 tys.) – średnio po 4,6 tys. zł. Na szczególną uwagę zasługują znacząco wyższe wpłaty osób samozatrudnionych (średnio po 8,2 tys. zł) – być może dlatego, że mają wyższe limity, a korzyści wynikające z ulg podatkowych bardziej działają na wyobraźnię.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku łączna wartość środków zgromadzonych na wszystkich IKZE przekroczyła 6,6 mld zł – statystyczny oszczędzający zgromadził na swoim koncie kwotę 13,9 tys. zł.
Podobnie, choć nie identycznie
Lista instytucji finansowych prowadzących IKZE jest zbliżona jak w przypadku IKE. Na koniec 2022 roku najwięcej kont było w funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez TFI (208,2 tys.). Na kolejnych miejscach znalazły się: zakłady ubezpieczeń (93,2 tys.), dobrowolne fundusze emerytalne zarządzane przez PTE (74,4 tys.) i podmioty prowadzące działalność maklerską (64,5 tys.).
W minionym roku otwarto łącznie 43 tys. kont IKZE (razem z tymi, które zostały założone w związku z dokonaniem wypłaty transferowej), w tym 38,6 tys. po raz pierwszy. Najwięcej klientów pozyskały fundusze inwestycyjne zarządzane przez TFI i podmioty prowadzące działalność maklerską (odpowiednio: 16,3 tys. i 13,5 tys.).
Artykuł pochodzi ze strony obserwatorfinansowy.pl
Autor:Mariusz Tomczak
