Polscy ciułacze masowo rzucili się w czerwcu na krajowe obligacje skarbowe. Resort finansów podał, że w tym miesiącu sprzedał papierów za ponad 14 mld zł, co jest rekordem. A to zapewne nie koniec ponadprzeciętnej aktywności inwestorów detalicznych, gdyż 1 lipca ruszyła sprzedaż długu skarbowego nowych emisji. Sześć z nich o różnych okresach zapadalności (od 3 miesięcy do 10 lat) jest przeznaczona dla wszystkich. Natomiast dwie o terminie życia – 6 i 12 lat – skierowane są wyłącznie do beneficjentów Programu 500+. Kilkunastoprocentowa inflacja konsumencka sprawia, że społeczeństwo poszukuje lukratywnych form lokowania kapitału. Wiele osób jest zniechęconych do niezbyt atrakcyjnego oprocentowania depozytów w systemie bankowości komercyjnej, choć w ostatnim czasie i na tym polu sporo się poprawiło. Obserwowane zainteresowanie obligacjami skarbowymi może jeszcze potrwać. Tym bardziej, że ich oprocentowanie jest powiązane ze wskaźnikiem inflacji, WIBOR 6M lub stopą referencyjną NBP, do czego czasami jest doliczana dodatkowa marża.
Potężne upały za oknami dają się we znaki. Wszechobecna gorączka udziela się też inwestorom detalicznym, którzy rzucili się na obligacje skarbowe niczym na cukier, będący ostatnio obiektem westchnień niektórych konsumentów. Resort finansów, zmotywowany presją społeczną, zdecydował się na emisję dwóch nowych serii papierów skarbowych z początkiem czerwca – jednorocznych i dwuletnich indeksowanych stopą referencyjną NBP. Od lipca w planie emisyjnym znalazło się już o wiele więcej serii obligacji. Czerwcowe wyniki sprzedażowe nie uwzględniają zatem tej inicjatywy i prawdopodobnie kolejne rezultaty za lipiec przewyższą dotychczasowy rekord. Popyt zgłoszony przez inwestorów w czerwcu zaskoczył nawet emitenta.
„Spodziewałem się, że nowe obligacje będą cieszyły się zainteresowaniem oszczędzających, chociaż wysokość sprzedaży przerosła nasze oczekiwania. Tak wysoka wartość inwestycji Polaków, to dowód na siłę marki – jakimi są obligacje skarbowe” – ocenił Sebastian Skuza, sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów (MF).
O ruchu w interesie niech świadczy fakt, że sprzedaż w czerwcu (jeden miesiąc) przewyższyła całoroczne rezultaty dla poszczególnych lat w okresie 2007-2018. Z danych udostępnionych przez MinFin wynika, że podstawowym kanałem dystrybucji były stacjonarne punkty sprzedaży obligacji, obsługiwane w ramach PKO BP (WA:PKO) (ok. 60%). 40% przypadło na kanał internetowy. Śladowe ilości papierów uplasowano za pomocą kanału telefonicznego. Być może było to związane ze specyficznymi preferencjami zakupowymi nabywców. Od wielu lat ponad 70% popytu na te instrumenty zgłaszają osoby powyżej 50 roku życia.
Infografika 1 – Sprzedaż detalicznych polskich obligacji skarbowych w latach 2007-2022
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
NOWA SERIA OD RAZU WSKOCZYŁA NA PIERWSZE MIEJSCE
Czerwiec doprowadził do sporych przetasowań w strukturze sprzedaży długu skarbowego. Wprowadzone po raz pierwszy roczne obligacje skarbowe (rodzina ROR) zdominowały od razu rynek, gdyż odpowiadały ok. 40% całkowitej sprzedaży. Znane od wielu lat obligacje 4-letnie (rodzina COI), które od dłuższego czasu cieszyły się dużą popularnością straciły nieco udziału rynkowego (spadek z 50% w maju 2022 do 34% w czerwcu). Znacząco spadł też popyt na 3-miesięczne papiery (rodzina OTS). Te instrumenty o stałym oprocentowaniu stanowiły w czerwcu ledwie 7% sprzedaży, a dla porównania w maju miały jeszcze 21% udział. Tradycyjnie, co najwyżej umiarkowanym popytem cieszyły się obligacje rodzinne. Przeznaczone są one dla oszczędzających, którzy czerpią korzyści finansowe z uczestnictwa w rządowej inicjatywie, znanej powszechnie jako Program 500+. Od udostępnienia ich w październiku 2016 roku ani razu – w żadnym z miesięcy – udział każdej z dwóch serii tego produktu nie stanowił więcej niż dziesiętne punktu procentowego ogólnej sprzedaży obligacji skarbowych.
Infografika 2 – Struktura sprzedaży obligacji skarbowych w latach 2018-2022
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
CHARAKTERYSTYKA PAPIERÓW SKARBOWYCH
Wszystkie te papiery są przeznaczone dla dość szerokiego kręgu nabywców, choć powszechnie kojarzy się je jako skierowane do inwestorów detalicznych. W rzeczywistości z oferty Skarbu Państwa (SP) mogą skorzystać osoby fizyczne (rezydenci i nierezydenci), stowarzyszenia oraz inne organizacje społeczne i zawodowe, a także fundacje wpisane do rejestru sądowego. Więcej na temat szczegółów oferty SP dowiesz się pod linkiem: KLIK. Dla każdej z oferowanych serii są przedstawiane na tej stronie www m. in. listy emisyjne, które dogłębnie wyjaśniają wszelkie detale, związane z warunkami oferty.
SP sprzedaje obligacje, które są zróżnicowane pod względem wielu parametrów: czasu życia (tenor), rodzaju oprocentowania (stałe/zmienne), wskaźnika indeksującego w przypadku długu zmiennoprocentowego, czasami dodatkowej marży doliczanej do wskaźnika indeksującego, sposobu wypłaty odsetek, kapitalizacji odsetek do kapitału. W ofercie na lipiec znajdują się ponadto papiery, które mogą nabywać wszyscy inwestorzy detaliczni (6 serii), oraz te, które dotyczą beneficjentów Programu 500+ (2 serie) – obligacje rodzinne.
Obligacje przeznaczone dla wszystkich inwestorów mają tenor od 3 miesięcy do 10 lat. Papiery 3-miesięczne mają oprocentowanie stałe, pozostałe tenory cechuje oprocentowanie zmienne, uzależnione do trzech wskaźników indeksujących. Najczęściej występuje wśród nich stopa referencyjna NBP i inflacja konsumencka (CPI), w jednym przypadku mowa jest o wskaźniku WIBOR 6M. Czasami do tych parametrów emitent dolicza dodatkową marżę, którą dodaje się do wartości wskaźnika indeksującego. Waha się ona od 0,25 do 1,25 punktu procentowego (pp), przy czym im dłuższy okres życia instrumentu finansowego, tym ta marża jest większa. Nie ma zatem jednolitego wskaźnika indeksującego, a zatem inwestorzy zorientowani na optymalizację dochodów z obligacji powinni śledzić kilka parametrów. Chodzi przede wszystkim o stopę inflacji i jej „pochodne” – stopę procentową ustalaną przez RPP i lepiej bądź gorzej replikujący ją WIBOR 6M.
Infografika 3 – Charakterystyka wybranych polskich detalicznych obligacji skarbowych (dla oferty SP w lipcu 2022)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
Uzupełnieniem oferty resortu finansów są obligacje rodzinne. Istnieją dwie serie tego produktu – sześciolatki i dwunastolatki. Nie ujęto ich w infografice 3, więc poniżej kilka słów na ich temat. Obligacje 6-letnie (rodzina ROS) dają w pierwszym, rocznym okresie odsetkowym, oprocentowanie 6,20% w skali roku. W kolejnych okresach odsetkowych oprocentowanie jest zmienne wyznaczane na podstawie wskaźnika inflacji, do której dolicza się marżę w wysokości 1,5 pp. Odsetki podlegają rocznej kapitalizacji i są wypłacane posiadaczowi przy wykupie obligacji. Na bardzo podobnych zasadach funkcjonują papiery 12-letnie (rodzina ROD). Istnieją dwie różnice w porównaniu z obligacjami z rodziny ROS. Oprocentowanie jest nieco wyższe, gdyż wynosi 6,50% w pierwszym roku odsetkowym, a marża doliczana wynosi 1,75 pp. Podobnie jak dla wszystkich innych dostępnych obligacji cena sprzedaży to 100 zł. Minimalnie faworyzowani są posiadacze „starego” długu skarbowego, którzy decydują się na kupno „nowego” długu. Zamiast wypłaty pieniędzy czasami wolą oni zamienić „stare” papiery na te, pochodzące z „nowej” emisji. Niezbędna do tego jest złożenie dyspozycji zamiany na obligacje nowej emisji, które można złożyć w miejscach dystrybucji. Cena zamiany jest minimalnie poniżej 100 zł, która obowiązuje pozostałe osoby. Dzięki temu można jeszcze nieznacznie zmaksymalizować dochody z inwestycji.
ILE KOSZTUJE WYKUP PRZEDTERMINOWY?
Obligacje detaliczne SP nie są przedmiotem notowania na giełdzie (w obrocie regulowanym). W związku z tym płynność inwestycji w pewnym sensie staje się ograniczona. Nie da się złożyć zlecenia rynkowego, dzięki czemu inny inwestor odkupi papier wartościowy. Można tego dokonać, korzystając z opcji wcześniejszego zakończenia oszczędzania. W tym celu składa się dyspozycję przedterminowego wykupu za pomocą internetu lub w placówce PKO BP (LON:BP).
Każda seria oferowanych papierów daje taką możliwość. W przypadku obligacji 3-miesięcznych można tego dokonać bez opłat, ale traci się odsetki. Pozostałe serie mają już wbudowany mechanizm, zakładający konieczność uiszczenia opłaty. Dla walorów jednorocznych (rodzina ROR) wartość narosłych odsetek zmniejsza się o opłatę 0,5 zł za każdą obligację. Dla serii 2, 3 i 4-letnich papierów opłata wynosi już 0,7 zł za sztukę, a w przypadku 10-letnich (rodzina EDO) 2 zł. Natomiast dla obligacji rodzinnych – 6-letnich (rodzina ROS) koszt przedterminowego wykupu wiąże się z zapłatą 0,7 zł za sztukę, a 12-letnich (rodzina ROD) 2 zł.
Istnieje jeszcze możliwość sprzedaży papierów, jeżeli samodzielnie wyszuka się nabywcę. W takim przypadku warto pamiętać, że transakcje obligacjami skarbowymi zawarte na podstawie umowy sprzedaży są zwolnione z podatku od czynności cywilnoprawnych. Więcej na ten temat znajdziesz tutaj: KLIK.