Po latach stabilizacji, kiedy to WIBOR był głównym benchmarkiem na którym opierał polski system finansowy, nadchodzi czas zmian. Od grudnia zeszłego roku znajdujemy się w ramach fazy przygotowawczej, w ramach której uczestniczy rynku mogą korzystać w WIRONu równocześnie z WIBORem. W tym roku powinna zostać zakończona faza wprowadzenia, która będzie etapem, kiedy banki będą mogły oferować instrumenty oparte na WIRON. Ostatecznie WIBOR powinien zostać całkowicie wycofany do 2025 roku, kiedy to zakończony zostanie etap finalizacji. Podstawowe kwestie, które warto poruszyć w przypadku tej zmiany, to jakie są różnice pomiędzy dwoma wskaźnikami, oraz czy kredyty oparte na nowym benchmarku będą tańsze niż dotychczas.
Jakie są różnice pomiędzy WIBOR a WIRON?
Zmiana głównego benchmarku wpisuje się w ogólnoświatowy trend zmian wskaźników na te, które bardziej oddają realną sytuację na rynku międzybankowym. Ma to też swoje odzwierciedlenie w europejskich regulacjach prawnych. GPW Benchmark, który jest oficjalnym administratorem WIRON zapewnia, że nowy wskaźnik jest w pełni dostosowany do prawa UE na czele z dyrektywą BMR. Podobne zmiany zostały już wprowadzone w Kanadzie, Wielkiej Brytanii, strefie euro czy USA.
Głównym zarzutem w kierunku WIBOR jest fakt, że nie odzwierciedla odpowiednio sytuacji rynku w momencie występowania nadpłynności w sektorze bankowym. Kiedy w systemie jest nadwyżka banki nie muszą pożyczać sobie nawzajem środków, w związku z tym brakuje transakcji depozytowych do tego, aby ustalić stawkę WIBOR. Kolejnym krokiem w ustalaniu tej stawki są deklaracje banków po jakiej stopie zobowiązują się pożyczać środki na rynku międzybankowym. Są to jednak w dalszym ciągu jedynie deklaracje (choć wiążące dla banków) i mogą różnić się od realnej sytuacji rynkowej.
W przypadku WIRON do jego tworzenia wykorzystywane są jedynie transakcje jednodniowe uwzględniające szersze spektrum graczy rynkowych, m.in. korporacje oraz inne niż banki instytucje finansowe. W związku z tym niwelowane jest ryzyko braku transakcji na rynku międzybankowym. Do tego jednak jak będzie się zachowywać WIRON potrzebny jest dłuższy okres testów w różnych warunkach rynkowych, np: zmianie stóp procentowych.
Zainteresowanie WIRONem jak na razie niewielkie
Obecnie na poziomie deklaratywnym banki nie wykazują zainteresowania natychmiastowym przejściem na produkty finansowe oparte na WIRON. Wynika to z faktu, że prawo na tym etapie nie wymusza na instytucjach finansowych takiego kroku, więc kredytodawcy wolą poczekać aż nowy wskaźnik będzie w większym stopniu przetestowany w praktyce. Nie pomaga również fakt, że WIRON z uwagi na błąd algorytmu systemowego, musiał być przeliczony na nowo. Na szczęście na tym etapie z uwagi na małą skalę nie miało to większego wpływu na rynek bankowy, jednak w przyszłości tego typu sytuację mogą działać niezwykle destabilizująco.
Ciekawy ruch wykonał bank ING, który postanowił całkowicie zawiesić oferowanie kredytów na zmiennej stopie procentowej. Bank postanowił ograniczyć ryzyko związane z tego typu kredytami, które są coraz bardziej krytykowane, a te uwzględniające stawkę WIBOR zaczynają być również kwestionowane na drodze sądowej. Ta sytuacja utrzyma się prawdopodobnie to momentu, kiedy to WIRON zostanie oficjalnie głównym benchmarkiem w Polsce.
Czy kredyty faktycznie będą tańsze?
Według deklaracji ze strony rządowej kredyty oparte na stawce WIRON będą tańsze od tych oferowanych na podstawie WIBOR. Na pierwszy rzut oka jest to prawdopodobne, gdyż faktycznie na przestrzeni ostatnich lat WIRON kształtował się niżej.
Rysunek 1. Porównanie stawek WIBOR oraz WIRON, źródło: ceo.com.pl, GPW Benchmark, REDNET
Nie wszyscy podzielają jednak ten optymizm. W udzielonym dla Rzeczpospolitej wywiadu przez Dyrektora Skarbu BNP Paribas (EPA:BNPP) Polska Błażeja Wajszczuka kredyty wyliczane na podstawie WIRON nie muszą być tańsze, gdyż tak naprawdę dla rynków finansowych punktem odniesienia jest przede wszystkim stopa wolna od ryzyka, która jest jednocześnie stopą referencyjną ustalaną przez NBP. To oznacza, że ponownie odpowiedź przyniesie dopiero praktyka rynkowa.