Ceny energii elektrycznej w Europie gwałtownie rosną, a to jeszcze nawet nie jest zima. W Wielkiej Brytanii cena energii elektrycznej dla obciążenia podstawowego wyniosła w poniedziałek 354 funty (491 dolarów) za megawatogodzinę (MWh). To o 700% więcej niż średnia cena w dekadzie 2010-2020. Ceny śróddzienne w okresach szczytowego zapotrzebowania są jeszcze wyższe i sięgają nawet 1750 funtów (2425 dolarów) za MWh.
Ten niewiarygodny skok cen jest bardzo niepokojący dla europejskich konsumentów, zwłaszcza że jest dopiero wrzesień. Co to oznacza dla sezonu zimowego? Jeśli sytuacja nie zostanie naprawiona, konsumenci mogą spodziewać się płacenia jeszcze bardziej wygórowanych stawek - a niektórzy mogą być zmuszeni do rezygnacji z ogrzewania i/lub elektryczności.
Problem ten nie wynika jedynie z braku podaży i wysokiego popytu. Niektóre strategie europejskie, mające na celu ułatwienie przejścia na czystą energię, pogarszają sytuację.
Oznacza to, że zwiększenie dostaw energii nie wystarczy, aby złagodzić gwałtownie rosnące koszty lub możliwość ponownego gwałtownego wzrostu stawek przy kolejnych wydarzeniach w przyszłości. Ale na sytuację wpływają też inni uczestnicy imprezy.
Oto krótkie spojrzenie na cztery czynniki sprzyjające wzrostowi cen:
1. Niskie zapasy gazu ziemnego
Zapasy gazu ziemnego w Europie osiągnęły w sierpniu br. najniższy poziom od lat. Przyczyną tego stanu rzeczy był gwałtowny wzrost popytu spowodowany złagodzeniem ograniczeń związanych z pandemią tego lata.
W czasie pandemii popyt na gaz ziemny spadł, a producenci zmniejszyli wydobycie. Nie udało im się jednak zwiększyć produkcji w ramach przygotowań do letniej fali wzrostowej.
2. Rosja odcięła dopływ gazu ziemnego do Europy
Z niejasnych jeszcze powodów Rosja zmniejszyła pod koniec sierpnia dostawy gazu ziemnego do Europy, a we wrześniu jeszcze bardziej je zredukowała. Niektórzy analitycy spekulują, że był to celowy ruch Gazpromu (MCX:GAZP), który jest właścicielem gazociągów Nord Stream i Nord Stream II.
Nord Stream dostarcza gaz ziemny z Rosji do Niemiec, które następnie rozprowadzają ten surowiec do innych krajów europejskich. Nord Stream II to kolejny taki rurociąg, który został zbudowany, ale nie jest jeszcze w użyciu ze względu na europejskie regulacje. Niektórzy analitycy uważają, że Gazprom odcina dostawy gazu do Europy, aby podnieść cenę gazu ziemnego i wywrzeć presję na Unię Europejską, aby pozwoliła Gazpromowi na rozpoczęcie pompowania gazu ziemnego przez Nord Stream II.
Według Gazpromu, problem polega na tym, że nagły wzrost zapotrzebowania Europy na gaz ziemny zbiegł się z zaplanowanymi już pracami konserwacyjnymi i przygotowaniami do zimy, których nie może opóźnić. Gazprom twierdzi, że zmniejszył przepływ gazu ziemnego do Europy częściowo dlatego, że przygotowuje się do oczekiwanego wysokiego popytu tej zimy. Część z tych przygotowań, powiedział, wymaga pompowania gazu do podziemnych magazynów.
3. Pozwolenia na emisję dwutlenku węgla powodują wzrost cen paliw kopalnych
Wyższe ceny gazu ziemnego skłoniły europejskie przedsiębiorstwa energetyczne do przestawienia się na elektrownie węglowe. Jednakże europejskie przepisy stanowią, że przedsiębiorstwa muszą kompensować wyższe emisje CO2 z węgla poprzez zakup większej ilości pozwoleń na emisję dwutlenku węgla, które są przedmiotem obrotu na rynku.
Wyższy popyt na pozwolenia na emisję dwutlenku węgla spowodował wzrost ich cen, przez co spalanie węgla jest tak samo drogie jak gazu ziemnego. To z kolei zwiększa koszty ponoszone przez konsumentów.
4. Przestał wiać wiatr na Morzu Północnym
Szczególny kryzys cen energii elektrycznej w Wielkiej Brytanii pogłębia jej zależność od farm wiatrowych na Morzu Północnym. Wielka Brytania zazwyczaj wytwarza około jednej czwartej swojego zapotrzebowania na energię elektryczną z tych farm wiatrowych. Jednak we wrześniu moc generowana przez te farmy spadła do zaledwie 11%.
Z punktu widzenia inwestorów, europejski kryzys energetyczny pomógł podnieść ceny akcji spółek produkujących skroplony gaz ziemny (LNG), takich jak amerykański eksporter Cheniere Energy (NYSE:LNG). Handlowcy surowcami zauważyli wzrost cen niektórych rodzajów węgla, a ceny gazu ziemnego w Europie, jak wspomniano wcześniej, poszybowały w górę.
Unijny benchmark węglowy również wzrósł i prawdopodobnie pozostanie na wysokim poziomie tak długo, jak Europa będzie spalać więcej węgla, aby zaspokoić popyt. Jak dotąd sytuacja energetyczna nie wpłynęła znacząco na ceny ropy, ponieważ elektrownie przestawiły się raczej na węgiel niż na ropę.
Możliwe jest, że gwałtownie rosnące ceny energii elektrycznej w Europie wyrównają się do października, kiedy Rosja wznowi normalne dostawy gazu ziemnego do Europy. Dużą pomocą może być uruchomienie gazociągu Nord Stream II. Jednak obawa przed niedoborem gazu ziemnego może sprawić, że ceny energii elektrycznej pozostaną na poziomie wyższym niż przeciętny przez całą zimę.
Sytuacje kryzysowe takie jak ta, którą obserwujemy obecnie, będą prawdopodobnie coraz częstsze i bardziej intensywne w nadchodzących miesiącach i latach, ponieważ kraje w całej Europie realizują plany zamykania elektrowni węglowych i jądrowych, aby osiągnąć cele związane ze zmianami klimatycznymi.
Obecna sytuacja uwidacznia zagrożenia dla Europy wynikające ze zbyt dużego polegania na zawodnych formach energii odnawialnej i rosyjskich instytucjach, które przedkładają własne interesy nad interesy Europy. Nawet po rozwiązaniu obecnej sytuacji, te same problemy mogą w pewnym momencie bardzo łatwo powrócić.
