Opcje walutowe (kontrakt opcyjny)

Opcja walutowa

Opcja walutowa (ang. fx option, currency option) zwana także potocznie kontraktem opcyjnym jest rodzajem umowy które daje nabywcy opcji prawo (nie obowiązek) do kupna lub sprzedaży określonej ilości waluty w określonym terminie w przyszłości lub też w określonym czasie w przyszłości. Z tytułu uzyskania przez nabywcę prawa do zakupu określonej ilości waluty w określonym czasie, nabywca musi zapłacić sprzedającemu opcję określoną kwotę premii. Opcja jest więc swego rodzaju ubezpieczeniem dla kupującego za co musi on zapłacić on stosowną premię (z góry).

Wymogi do zawarcia opcji walutowej

W celu zawarcia opcji walutowej w banku nie wymagane jest przyznanie limitu skarbowego, nie wymagany jest też proces analizy zdolności kredytowej klienta.
Bank od klienta pobiera określoną premię z tytułu wystawionej opcji przez co nie jest narażony na ewentualne ryzyka związane z wahaniem kursu w trakcie trwania opcji (w przeciwieństwie do transkacji forward, swap, IRS, CIRS gdzie w celu zawarcia wymagane jest przyznanie limitu skarbowego). Stronami opcji są kupujący (nabywca) oraz sprzedający (wystawca).

W przypadku opcji walutowych bankowych (OTC - Over The Counter), instrumentem bazowym jest kurs wymiany walutowej w przyszłości (kupna lub sprzedaży waluty) określany w dniu zawierania transakcji. Kurs ten nazywany jest też kursem realizacji opcji bowiem od porównania kursu realizacji z faktycznym kursem w przyszłości (kursem referencyjnym) zależy możliwość realizacji opcji lub też jej wygaśnięcia. Zawarta umowa określać musi dokładnie z jakim kursem referencyjnym w przyszłości porównywany jest kurs realizacji. Może to być średni kurs NBP jak również inny porównywalny kurs ustalony przez wystawcę premii. Jak napisano wcześniej, kupujący opcję ma prawo lecz nie ma obowiązku realizacji opcji. Z tego właśnie przywileju dla kupującego wynika fakt iż nabywca musi za to prawo zapłacić z góry premię opcyjną.

Rodzaje opcji

Opcje dzielimy na dwa typy:

- opcje kupna (call) - gdzie kupujący opcję ma prawo do kupna danej ilości jednostek waluty. Aby rozliczenie opcji miało ekonomiczny sens dla nabywcy kurs referencyjny (kurs w dniu realizacji opcji) musi być wyższy od ustalonego kursu realizacji. W tym przypadku nabywca ma korzyść w postaci kupna waluty po kursie niższym niż obecny kurs rynkowy (kurs referencyjny).

- opcje sprzedaży (put) - gdzie kupujący opcję ma prawo do sprzedaży danej ilości jednostek waluty. Aby rozliczenie opcji miało ekonomiczny sens dla nabywcy kurs referencyjny (kurs w dniu realizacji opcji) musi być niższy od ustalonego kursu realizacji. W tym przypadku nabywca ma korzyść w postaci sprzedaży waluty po kursie wyższym niż obecny kurs rynkowy (kurs referencyjny).

Data realizacji opcji jest ostatnim możliwym dniem w której opcja może zostać zrealizowana. Ponieważ opcja dostarcza prawo kupującemu opcję (a nie obowiązek) po przekroczeniu daty realizacji opcja wygasa i nie może zostać zrealizowana. Po przekroczeniu terminu realizacji opcja po prostu traci ważność i niemożliwe jest skorzystanie z prawa do jej realizacji. Prawo do realizacji opcji może być dostępne (w zależności od rodzaju zawartych opcji) tylko w dniu realizacji opcji lub też w określonym okresie (interwale) czasowym.

Opcje europejskie, amerykańskie i bermudzkie

Opcje, których data realizacja przypada na dzień realizacji opcji nazywane są opcjami europejskimi.

Opcje, w których data realizacja przypada w każdym z dni trwania życia opcji nazywamy opcjami amerykańskimi. Opcja może zostać zrealizowana każdego dnia w trakcie trwania umowy, oczywiście nie później niż po przekroczeniu daty realizacji.

Opcje, w których data realizacji przypada na określone przedziały czasowe nazywamy opcjami bermudzkimi. Opcja może zostać zrealizowana tylko w określonych przedziałach czasowych, nie później niż po przekroczeniu daty realizacji.

Rozliczenie opcji

Rozliczenie opcji podobnie jak w przypadku transakcji spot i forward obywać może się poprzez faktyczne podstawienie środków jak i rozliczenie netto (tj. poprzez różnice kursowe). Ponadto możliwe jest rozliczenie części transakcji poprzez podstawienie środków i rozliczenie pozostałej części poprzez różnice kursowe.

Wyjaśniono to na poniższym przykładzie:

Nabywca opcji kupuje opcję CALL (kupna opcji).
Wartość kontraktu 50.000 EUR z kursem realizacji 4,3500 na za 2 tygodnie (zawarto opcję europejską).

Jeżeli dokładnie za 2 tygodnie kurs odniesienia (kurs referencyjny) będzie na przykład wynosił 4,3000, będzie on niższy od kursu realizacji (4,3500) nie będzie on chciał skorzystać z opcji bowiem taniej kupi on walutę na rynku.
Jeżeli dokładnie za 2 tygodnie kurs odniesienie (kurs referencyjny) będzie na przykład wynosił 4,4000, będzie on wyższy od kursu realizacji (4,3500) skorzysta on z opcji zakupując 50.000 EUR po kursie 4,3500.

W przypadku korzystnego kwotowania tj. kursu referencyjnego 4,4000 przy kursie realizacji 4,3500 możliwości rozliczenia są, jak napisano wcześniej trzy:

1. Faktyczne podstawienie (dostawa) środków w PLN celem zakupu 50.000 EUR za równowartość 50.000 x 4,3500 = 217.500 PLN.
Za równowartość 217.500 PLN nabywca otrzymuje 50.000 EUR.

2. Rozliczenie netto przez różnice kursowe: 50.000 EUR x (4,4000-4,3500) = 50000 x 0,05 = 2500 PLN
Nabywca opcji z racji korzystnego kwotowania rozlicza transakcję netto, na jego konto wpływa 2500 PLN.

3. Częściowe rozliczenie przed dostawę środków, częściowe przez rozliczenie netto:

- Faktyczne podstawienie (dostawa) środków w PLN celem zakupu 30.000 EUR za równowartość 30.000 x 4,3500 = 130.500 PLN.
- Rozliczenie netto przez różnice kursowe: 20.000 EUR x (4,4000-4,3500) = 20000 x 0,05 = 1000 PLN

Za równowartość 130.500 PLN nabywca otrzymuje 30.000 EUR.
Ponadto, z racji korzystnego kwotowania pozostałą kwotę transakcji (20.000 EUR) rozlicza transakcję netto, na jego konto wpływa 1000 PLN.

Kwoty rozliczeń kontraktów opcyjnych obliczyć może z wykorzystaniem poniższych zależności:

1. Rozliczenie przez faktyczną dostawę środków

2. Rozliczenie netto przez różnice kursowe

Artykuł pochodzi z Finansovo.pl