Od września zeszłego roku możemy obserwować wzrosty wyceny kontraktów na emisję CO2, które w ostatnich dniach przebiły 100 euro za tonę. To oznacza, że obecnie znajdujemy się na historycznych maksimach, które najprawdopodobniej zostaną poprawione. Szukając przyczyn gwałtownych wzrostów należy zwrócić uwagę przede wszystkim na zwiększenie zapotrzebowania europejskiej energetyki na energię wytwarzaną z elektrowni węglowych jako alternatywa dla spodziewanych mniejszych mocy wytwórczych m.in. z elektrowni wiatrowych w najbliższym czasie. Węgiel jako paliwo do wytwarzania energii elektrycznej przeżywa renesans z uwagi na deficyty energetyczne związane z ograniczeniem importu surowców (głównie gazu ziemnego) z kierunku wschodniego.
Z uwagi na wyraźne przyspieszenie prac na poziomie legislacyjnym mających na celu osiągnięcie tzw. neutralności klimatycznej europejskiej gospodarki do 2050 (co również wywiera presję na wzrost wyceny certyfikatów CO2) odrodzenie węgla będzie miało prawdopodobnie jedynie przejściowy charakter. Transformacja energetyczna ma jednak swój wymierny efekt w postaci wzrostu cen, co w warunkach wysokiej inflacji daje argumenty krytykom tworzonych projektów.
Z drugiej strony wyższe ceny to pozytywny sygnał dla europejskiej gospodarki, który oddala widmo recesji. Wynika to z faktu, iż spadek tempa wzrostu gospodarczego, skutkuje również spadkiem zapotrzebowania na energię elektryczną, co byłoby odzwierciedlone ruchem na kontraktach w kierunku południowym.
projektów.
Rysunek 1. Notowania certyfikatów emisji CO2, źródło: Bloomberg
System ETS coraz bardziej krytykowany w Polsce
Wzrost cen certyfikatów na emisję CO2 jest dużym problemem dla polskiej energetyki, która jest najbardziej emisyjna w całej Unii Europejskiej. Przy wycenie w granicach 100 euro za tonę, średni koszt zakupu certyfikatów dla elektrowni stanowi około 75% finalnej ceny. Jak podaje PGE (WA:PGE) koszt zakupu certyfikatów w 2022 roku wzrósł z 8,5 mld zł do 12 mld zł, a przy utrzymaniu relatywnie wysokich poziomów cen w granicach 100 euro za tonę lub wyżej może to być nawet 25 mld zł w roku obecnym. Te fundusze zasilają budżety państwa i przynajmniej w teorii powinny być wykorzystywane w celach transformacji i restrukturyzacji polskiej infrastruktury energetycznej. W praktyce jednak efektem tu i teraz są rosnące ceny energii elektrycznej, co szczególnie uderza w całą polską gospodarkę.
Krytyka systemu ETS płynie przede wszystkim ze strony Solidarnej Polski, która pod koniec zeszłego roku złożyła nawet projekt zawieszenia funkcjonowania systemu ETS w Polsce, co skutkowałoby obniżeniem cen energii. Taki scenariusz jest jednak bardzo mało prawdopodobny z uwagi na silne umocowanie systemu w traktatach europejskich, dlatego też taki ruch jest bardziej nakierowany bardziej na osiągniecie konkretnego efektu propagandowego aniżeli faktycznych efektów legislacyjnych.
Jeżeli więc miałoby dojść do zmian będzie to wymagało konsensusu na szczeblu unijnym, co w przypadku utrzymującej się inflacji będzie możliwym scenariuszem, gdyż presja na wzrost cen będzie dotykać w mniejszym lub większym stopniu wszystkich unijnych gospodarek.
Znamy coraz więcej szczegółów ETS2
Wraz z osiągnięciem porozumienia na linii Parlament Europejski – Rada UE od 2027 roku wejdzie w życie równoległy system ETS 2, który będzie obejmował przede wszystkim transport i budownictwo. W odróżnieniu jednak od ETS 1 wycena kontraktu ma nie przekraczać 45 euro za tonę, a środki pozyskane z tego tytułu mają zasilać specjalnie powołany w tym celu fundusz, z którego będą finansowane projekty dotyczące transformacji energetycznej państw członkowskich UE. Szacuje się, że w pierwszych latach funkcjonowania funduszu Polska ma otrzymać w granicach 11,4 mld euro.
Jedno pytanie pozostaje fundamentalne, czy realizacja dotychczas nakreślonych celów jest możliwa do realizacji w określonym terminie? Zdania w tej kwestii są podzielone, natomiast krytycy zwracają uwagę przede wszystkim na koszty. Jak podaje Polski Instytut Ekonomiczny koszty samego system ETS 2 dla państw Unii Europejskiej mogą wynieść 1,112 bln. Jeżeli cena za transformację energetycznej, która niewątpliwie jest konieczna, okaże się w tym tempie zmian zbyt duża, realizacja celów do wyznaczonego 2050 roku może okazać się niemożliwa.
Jeśli uważasz, że moje analizy są przydatne i chcesz otrzymywać powiadomienie, gdy tylko zostaną opublikowane, kliknij przycisk OBSERWUJ na moim profilu!