Warszawa, 09.03.2023 (ISBnews) - Sejm przyjął nowelizację ustawy o referendum lokalnym, która reguluje zasady przeprowadzania referendum (dwukrotnie w ciągu kadencji), obniża liczbę osób uprawnionych do jego podjęcia (o połowę) oraz określa zasady stwierdzenia ważności referendum.
Za nowelą głosowało 232 posłów, 189 przeciw, 29 wstrzymało się.
Wcześniej Sejm wprowadził do noweli kilka poprawek doprecyzowujących zasady przeprowadzania referendum i składania odwołania.
Regulacja ma na celu wprowadzenie zasady, zgodnie z którą referendum będzie można przeprowadzać dwa razy w czasie trwania kadencji. Pierwszy termin wyznaczenia referendum - zgodnie z nowelą - powinien przypadać nie wcześniej niż przed upływem 18 miesięcy od dnia wyboru organu jednostki samorządu terytorialnego i nie później niż po upływie 24 miesięcy od dnia wyboru tego organu, natomiast drugi termin - nie wcześniej niż przed upływem 12 miesięcy od dnia upływu kadencji tego organu i nie później niż przed upływem 6 miesięcy od dnia upływu kadencji.
Zmniejszona zostanie też o połowę liczba obywateli niezbędnych do zainicjowania referendum. Obecnie w gminach i powiatach do zainicjowania referendum potrzebny jest wniosek co najmniej 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy albo powiatu, a w województwie 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa. Nowela zakłada zmniejszenie tych wartości o połowę do odpowiednio 5% i 2,5%.
Nowelizacja zakłada wydłużenie terminu na zbieranie podpisów w sprawie referendum do 6-miesięcy (dotychczas to 60 dni) i reguluje kwestie związane z ważnością referendum. Zgodnie z przyjętymi przez Sejm przepisami referendum ma być ważne, jeżeli weźmie w nim udział co najmniej 15% uprawnionych do głosowania (o połowę mniej niż obecnie). Drugim warunkiem do stwierdzenia ważności jest liczba wyborców, którzy wzięli udział w referendum, stanowiąca co najmniej 3/5 liczby głosów oddanych w wyborach na odwoływany organ (dotychczas 3/5 wszystkich, którzy brali udział w referendum).
Ponadto nowelizacja zakłada:
- wydłużenie terminu na zaskarżenie do sądu administracyjnego uchwały organu stanowiącego JST odrzucającej wniosek o referendum;
- wydłużenie terminu na usunięcie braków formalnych wniosku o referendum;
- wydłużenie terminu na złożenie do sądu administracyjnego skargi na postanowienie komisarza wyborczego odrzucającego wniosek o przeprowadzenie referendum;
- wydłużenie terminu na wniesienie skargi kasacyjnej;
- dopuszczenie możliwości utrwalania pracy komisji wyborczej za pomocą aparatów fotograficznych oraz kamer;
- zwiększenie liczby mężów zaufania wyznaczanych do pracy w komisji wyborczej;
Ustawa o referendum lokalnym wymienia pięć możliwych przedmiotów referendów: w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego; co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej danej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki; w innych istotnych sprawach, dotyczących społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących daną wspólnotę; o odwołanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne, mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego dodano możliwość przeprowadzenia referendum w innych istotnych sprawach, dotyczących społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących tę wspólnotę.
W zależności od przedmiotu referendum, z inicjatywą jego przeprowadzenia może wystąpić rada (gminy, powiatu, sejmiku województwa), albo mieszkańcy danej jednostki samorządu terytorialnego.
(ISBnews)