Investing.com - Zmniejszająca się populacja w wieku produkcyjnym, niegdyś uważana za odizolowany problem na Wschodzie i dotykający Japonię i Koreę Południową, coraz mocniej doświadcza również Europę. Na Starym Kontynencie rosną obawy, ale jak dużym problemem jest malejąca populacja w wieku produkcyjnym w Europie? Czy jest się czego obawiać?
Przewiduje się, że do 2040 r. populacja w wieku produkcyjnym w strefie euro spadnie o 6,4% – piszą specjaliści Morgan Stanley (NYSE:MS) w swoim dokumencie Future of Europe Bluepaper opublikowanym 9 października. Szacują oni przy tym 4% spadek PKB strefy euro do 2040 roku.
Wraz ze spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym w danym kraju lub regionie, zmniejsza się liczba osób przyczyniających się do jego produkcji gospodarczej i produktywności. Oznacza to cios dla PKB, szczególnie w połączeniu ze starzeniem się społeczeństwa.
Jednak niektóre kraje strefy euro prawdopodobnie odczują to bardziej niż inne. Włochy, których populacja w wieku produkcyjnym zmniejszy się o 10% w latach 2025-2040, stoją w obliczu największych wyzwań. Podczas gdy Francja, biorąc pod uwagę jej stosunkowo lepsze perspektywy demograficzne, prawdopodobnie będzie najmniej dotknięta spośród głównych gospodarek.
Lekcje z Azji: Japonia i Korea Południowa
Kryzys demograficzny w Europie nie jest zjawiskiem nowym. Japonia i Korea Południowa borykają się z tym wyzwaniem od dziesięcioleci. Te azjatyckie gospodarki, które od lat zmagają się z problemem starzejących się społeczeństw i spadającego wskaźnika urodzeń, mogą zaoferować wgląd w ten problem i cenne informacje na temat tego, jak skuteczne okazały się zastosowane rozwiązania.
Japonia wdrożyła niezliczoną liczbę polityk, aby sprostać wyzwaniom demograficznym. Były to wysiłki na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej kobiet, podniesienia wieku emerytalnego i ostrożnego otwarcia się na większą imigrację.
Środki te odniosły jednak ograniczony sukces, ponieważ normy kulturowe i presja ekonomiczna nadal zniechęcają do wyższego wskaźnika urodzeń.
Przez ostatnie trzy dekady współczynnik dzietności w Japonii wynosił poniżej 1,5, a najnowsze statystyki w 2022 r. odnotowały najniższy poziom, 1,26, zgodnie z danymi Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych.
Jednak nadzieje Europy na zaradzenie tym demograficznym przeciwnościom mogą obejmować połączenie polityk wdrażanych na Wschodzie, powiedział Morgan Stanley.
Zwrócenie się ku polityce w celu złagodzenia skutków kryzysu demograficznego dla gospodarki
Trzy potencjalne opcje polityczne mogą przeciwdziałać tym przeciwnościom w Europie: zwiększenie migracji netto, podniesienie efektywnego wieku emerytalnego i zmniejszenie różnicy między wskaźnikami aktywności zawodowej mężczyzn i kobiet.
Zgodnie z modelowaniem scenariuszowym Morgan Stanley, polityki te mogłyby dodać od 1,3% do 2,5% do bazowego PKB strefy euro do 2040 roku. Stopień powodzenia tych polityk w rozwiązywaniu problemów demograficznych będzie jednak różny w zależności od kraju, ponieważ niektóre z nich mogą mieć przewagę, realizując te polityki wcześniej niż inne.
Niemcy, Wielka Brytania i Hiszpania dostrzegłyby największy wpływ zwiększonej migracji netto, podczas gdy Włochy mogłyby odnieść największe korzyści z wypełnienia luki w udziale kobiet i mężczyzn w sile roboczej – stwierdzają analitycy Morgan Stanley.
Zwiększenie migracji netto o jedno odchylenie standardowe w stosunku do historycznych poziomów każdego kraju mogłoby zwiększyć PKB strefy euro o 1,8% do 2040 roku.
Zmniejszenie różnicy między wskaźnikami aktywności zawodowej mężczyzn i kobiet również może mieć znaczący wpływ, potencjalnie zwiększając PKB strefy euro o 2,5% do 2040 r. Morgan Stanley szacuje, że Włochy, w których udział mężczyzn vs. kobiet w sile roboczej jest o 8% niższy od średniej w strefie euro, mogłyby odnotować znaczący wzrost siły roboczej, gdyby zmniejszyły tę lukę.
Podniesienie efektywnego wieku emerytalnego o jeden rok mogłoby zwiększyć PKB strefy euro o 1,3% do 2040 roku. Francja i Hiszpania, gdzie efektywny wiek emerytalny pozostaje od 2 do 3 lat poniżej średniej europejskiej, wyróżniają się, jako kraje, które najbardziej skorzystałyby na tej polityce.
Wzrost zarobków na celowniku
To wyzwanie demograficzne już teraz wpływa na perspektywy europejskich przedsiębiorstw. Morgan Stanley szacuje, że jeśli dopuści się do zaostrzenia sytuacji bez podjęcia działań politycznych, może to obniżyć długoterminowy wzrost zysków spółek z 5,1% do 4,2% do 2030 r.
Temat ten już staje się gorącym tematem rozmów w europejskich komentarzach C-suite, a kwartalne transkrypcje wykazują znaczny wzrost wzmianek o "starzejącej się populacji", zwłaszcza w porównaniu z firmami amerykańskimi – mówi raport.
Sztuczna inteligencja, automatyzacja na ratunek?
Szacowany wpływ na zyski przedsiębiorstw w Europie zakłada jednak brak wzrostu marż lub wzrostu produktywności dzięki sztucznej inteligencji lub automatyzacji, co mogłoby potencjalnie zrównoważyć niektóre negatywne skutki – piszą specjaliści Morgan Stanley.
Wzrost produktywności wynikający z powszechnego stosowania sztucznej inteligencji i narzędzi automatyzacji prawdopodobnie stanie się bardziej widoczny, gdy firmy zaczną dostrzegać owoce swoich inwestycji w sztuczną inteligencję i wysiłków na rzecz jej wdrożenia już w przyszłym roku.
Rok 2024 to rok inwestycji i wdrażania sztucznej inteligencji; uważamy, że w 2025 r. zyski przedsiębiorstw powinny być bardziej widoczne – mówi raport.
Automatyzacja będzie również odgrywać coraz większą rolę w wypełnianiu luki produktywności wynikającej ze spadku wieku produkcyjnego w Europie, która jest stosunkowo słabo penetrowana przez tę technologię.
Przykładowo, zagęszczenie robotów przemysłowych w Korei Południowej wyniosło nieco ponad 1000 na 10 000 osób zatrudnionych w przemyśle wytwórczym w 2022 r., w porównaniu z mniej niż połową tej liczby w Niemczech.
Wezwanie do działania w celu zabezpieczenia gospodarczej przyszłości Europy
W miarę jak Europa zmaga się z tą zmianą demograficzną, trwa wyścig o znalezienie rozwiązań, które mogą złagodzić jej skutki gospodarcze i zapewnić zrównoważony wzrost w nadchodzących dziesięcioleciach. Podczas gdy doświadczenia Japonii i Korei Południowej oferują cenne lekcje, Europa będzie musiała dostosować swoje podejście do swojego unikalnego krajobrazu społecznego, politycznego i gospodarczego.
Wyzwanie jest jasne: Europa musi wdrożyć skuteczną politykę, która zajmie się malejącą liczbą ludności w wieku produkcyjnym. Polityka mająca na celu zwiększenie migracji, podniesienie ustawowego wieku emerytalnego, zwiększenie udziału kobiet w sile roboczej pomoże złagodzić skutki. Niemniej, Europa musi wykorzystać postęp technologiczny, w tym sztuczną inteligencję i automatyzację, aby pomóc wypełnić lukę w produktywności.
Kluczem do skutecznego przeciwdziałania wpływowi na wzrost gospodarczy i zabezpieczenia przyszłości gospodarczej Europy jest skuteczne wdrożenie tych strategii przy jednoczesnym zapewnieniu ich zgodności z wartościami społecznymi i celami gospodarczymi.