Sprawa do niedawna jeszcze rekordowej kary finansowej nałożonej przez KNF dobiega końca - niemal 10 mln kary dla Domu Maklerskiego XTB (WA:XTB) właśnie uległo uprawomocnieniu, po tym jak Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę kasacyjną czołowego polskiego brokera. To dobry moment, by przypomnieć za co tak naprawdę XTB został, a za co nie został ukarany przez nadzór finansowy.
Na skróty:
- NSA odrzucił skargę kasacyjną XTB w sprawie 9,9 mln PLN kary nałożonej przez KNF
- Kara została nałożona za nieprawidłowości przy realizacji części zleceń na kontraktach różnicowych CFD w latach 2014-15
- Na czym polegały nieprawidłowości w realizacji zleceń i czy działały na szkodę klientów?
- Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej FXMAG
Kara dla XTB już prawomocna
Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do decyzji sądu apelacyjnego w sprawie niemal 10 mln złotych kary finansowej nałożonej na Dom maklerski XTB, oddalając skargę kasacyjną czołowego polskiego brokera. To oznacza, że swego czasu rekordowa kara, jaką Komisja Nadzoru Finansowego nałożyła na XTB została uznana przez wymiar sprawiedliwości za zasadną.Przypomnijmy, że KNF nałożył karę na spółkę XTB we wrześniu 2018 roku za nieprawidłowości w realizowaniu zleceń swoich klientów w latach 2014-2015 - jej wysokość wyniosła 9,9 mln złotych. Broker odwołał się od decyzji Komisji Nadzoru Finansowego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, uważając że kara od KNF jest nieuzasadniona i podpierając się niezależnymi ekspertyzami, które potwierdzały, że XTB nie działał na szkodę swoich klientów. W czerwcu 2019 roku WSA oddalił wniosek XTB o cofnięcie kary od Komisji Nadzoru Finansowego. Broker złożył podobne odwołanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, które również zostało odrzucone. Wówczas jedyne, co zostało XTB to złożenie skargi kasacyjnej, która została odrzucona przez NSA. Oznacza to, że kara nałożona przez KNF w 2018 roku stała się prawomocna i XTB nie ma już możliwości składania kolejnych odwołań.
???? Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę XTB SA na decyzję #KNF nakładającą na X-TRADE BROKERS Dom Maklerski SA karę pieniężną w wysokości 9,9 mln PLN: https://t.co/2xFJk2XOWH pic.twitter.com/NG2toulXew— Urząd KNF (@uknf) March 1, 2023
Asymetryczna dewiacja na szkodę klienta?
Niemal 10 mln złotych kary dla XTB było sporym zaskoczeniem dla całej branży - Komisja Nadzoru Finansowego przykładnie ukarała czołowego polskiego brokera, wówczas najwyższą karą w swojej historii. Za co Dom Maklerski XTB dostał 9,9 mln złotych kary? Komisja Nadzoru Finansowego ustaliła, że w okresie od stycznia 2014 r. do końca maja 2015 roku spółka stosowała niesymetryczne ustawienie parametru "deviation" w ramach egzekucji zleceń klientów w modelu instant (gdzie zagwarantowano, że realizacja zlecenia nastąpi po cenie zawartej w zleceniu). W największym skrócie, chodziło o to, że przy otwieraniu pozycji „z ręki”, w przypadku nagłej zmiany ceny, XTB aktywowało zlecenia po tej niekorzystnej dla klientów, jednocześnie odrzucając te, w których cena nie była korzystna dla brokera.Sprawa miała swój początek jeszcze w listopadzie 2017 r., kiedy media obiegła informacja o tym, że warszawska prokuratura na wniosek KNF prowadzi śledztwo w sprawie rzekomych nadużyć, których dopuścił się największy polski broker XTB. Po medialnej burzy, sprawa ucichła na prawie rok, aż do 19 września 2018 r., kiedy to KNF poinformował o nałożeniu na X-Trade Brokers wspomnianej kary finansowej. Oficjalnie kara została nałożona za dwie praktyki: stosowanie asymetrycznego odchylenia w zleceniach instant w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 maja 2015 r. oraz stosowanie parametru opóźniającego (ang. delay), wstrzymującego na pewien czas (mierzony w milisekundach) egzekucję zleceń wybranych klientów w okresie od 2014 r. do 15 marca 2016 r.
XTB broni się przed zarzutami
Broker wielokrotnie publikował swoje stanowisko w sprawie kary nałożonej przez KNF, nie zgadzając się z decyzją regulatora. XTB uważa, że stosowanie mechanizmu asymetrycznej dewiacji przy realizacji zleceń typu instant w latach 2014-2015 nie tylko nie przynosiło strat klientom, ale też nie było źródłem wyższych spółki.Dowodem na to może być… samo uzasadnienie nałożenia kary finansowej przez KNF - Komisja ukarała brokera za nieinformowanie klientów o dokładnym sposobie wykonywania zleceń w modelu instant, co zostało zakwalifikowane przez regulatora jako świadczenie usług maklerskich bez uwzględnienia najlepiej pojętego interesu klienta (naruszenie art. 83a ust. 3 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi). W uzasadnieniu kary nie ma natomiast żadnej wzmianki o narażeniu klientów na straty finansowe.
W sprawę dość mocno zaangażowała się też fundacja Trading Jam Session i jej ówczesny prezes Rafał Zaorski. Wg najbardziej znanego polskiego tradera samo zapłacenie kary nadzorowi finansowemu w żaden sposób nie rozwiązuje problemu klientów XTB, którzy jego zdaniem stracili na nieuczciwych praktykach stosowanych przez brokera. Wg Zaorskiego straty z tytułu stosowania przez XTB asymetrycznej dewiacji mogły przekroczyć nawet 23 mln złotych.
XTB zlecił jednak wykonanie niezależnych ekspertyz autorstwa pracowników naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego i UMCS w Lublinie oraz firm doradczych Ground Frost oraz Roland Berger. W żadnej z nich korelacja pomiędzy stosowaniem przez XTB parametru asymetrycznej dewiacji przy realizowaniu zleceń a wynikami finansowymi klientów brokera nie została dowiedziona. Mówiąc prościej - niezależne analizy zlecone przez XTB nie wykazały strat klientów z tytułu stosowania parametru asymetrycznego odchylenia przy egzekucji zleceń instant.
To co jednak bardziej istotne, to fakt że asymetryczne odchylenie przy zleceniach instant do września 2016 r. było standardową praktyką rynkową wśród brokerów CFD korzystających z platformy MetaTrader, mającą na celu zmniejszenie liczby odrzuceń i przyśpieszenie ich realizacji. Co więcej, nie było ono w żaden sposób zakazane, aż do przyjęcia przez KNF uchwały Wytyczne dotyczące usług maklerskich na rynku OTC instrumentów pochodnych (nr 352/2016) w maju 2016 r.
XTB całkowicie zrezygnował ze stosowania parametru asymetrycznej dewiacji przy realizowaniu zleceń instant już w połowie 2015 r., jako jeden z pierwszych brokerów w Polsce. Miało to miejsce na ponad rok przed wejściem w życie nowych przepisów, które zakazywały stosowania tej praktyki. Na więc powiedzieć, że broker otrzymał karę za coś, co robił w czasach, w których nie było to zakazane. Faktem jednak jest, że WSA uznał karę finansową nałożoną przez KNF za zasadną i odrzucił odwołania XTB.