Tajemnica bankowa już nie obowiązuje, ogromne uprawnienia dla organów skarbowych

Właściciel konta bankowego nie będzie mógł formułować żadnych roszczeń dotyczących złamania tajemnicy bankowej. Od 1 lipca organy skarbowe zyskały uprawnienie do pozyskania danych z prywatnych rachunków bankowych bez postawienia zarzutów. Wprowadzono regulacje prawne stosowane, ale na wschód od polskiej granicy.

Dotychczas szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) oraz naczelnicy urzędów celno-skarbowych mogli mieć wgląd na konto podatnika dopiero po wszczęciu postępowania karnoskarbowego i postawienia mu zarzutów. I właśnie taki sposób postępowania stosowany jest w Europie Zachodniej. Jednak w Polsce ta fundamentalna reguła już nie obowiązuje.

Nowe brzmienie art. 48 ust. 1 ustawy o KAS daje natomiast organom prawo do wglądu na konto podatnika nawet, jeśli formalnie nie zostanie uznany za podejrzanego. Uprawnienie to uzyskali również naczelnicy urzędów skarbowych. Informację będzie można otrzymać w trakcie prowadzenia czynności sprawdzających związanych z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, czynności wyjaśniających, postępowania przygotowawczego.

- Zakres informacji, które organy mogą uzyskać jest tak naprawdę ogromny – mówi w rozmowie z MarketNews24 dr Radosław Bulejak, Senior Associate, Kancelaria Ożóg Tomczykowski. - Organy będą mogły otrzymać informację nie tylko o posiadanych lub współposiadanych rachunkach bankowych, ale również o posiadanych pełnomocnictwach do dysponowania rachunkami bankowymi, obrotów i sald rachunków, odbiorców i nadawców przelewów, zawartych umów kredytowych, celów na jakie zostały udzielone, sposobów zabezpieczenia ich spłaty, umów udostępnienia skrytek sejfowych oraz ich historii, informacje o nabytych za pośrednictwem banku akcji Skarbu Państwa lub obligacji emitowanych przez Skarb Państwa.

Banki nie będą miały możliwości odmowy udzielania informacji. Klient banku nie będzie mógł formułować żadnych roszczeń w stosunku do banku np. o złamanie tajemnicy bankowej.

W komunikatach prasowych Ministerstwo Finansów podkreśla, że celem nowego uprawnienia jest ujednolicenie dotychczasowych uprawnień KAS oraz ułatwienie pracy organom skarbowym oraz że nowe uprawnienia nie mogą być stosowane, bez uzasadnionej przyczyny. Nie wprowadzono jednak żadnej kontroli sądowej. Wypada zauważyć, że nawet prokurator w postępowaniu karnym nie ma dostępu do informacji objętych tajemnicą bankową w postępowaniu przygotowawczym.

- W mojej ocenie, organy uzyskały zbyt szerokie uprawnienie. Obecne regulacje nie przewidują żadnej kontroli co do zasadności stosowania uprawnienia z art. 48 ust. 1 ustawy o KAS. Brak kontroli sądowej budzi zatem poważne wątpliwości konstytucyjnej, czy nie jest to naruszenie prawa jednostki do ochrony prywatności, komentuje dr R.Bulejak z Kancelarii Ożóg Tomczykowski. - Należy zatem postulować, aby ustawodawca ograniczył prawo do żądania od banków informacji tylko do spraw wyjątkowych i wprowadził odpowiednie mechanizmy kontroli.