Na pewno wiecie, że burger Big Mac w Polsce ma inną cenę niż we Włoszech, w Turcji czy w Grecji – w końcu kto nie próbował najpopularniejszej kanapki na wyjeździe. Na pewno obiło się Wam o uszy wskaźnik Big Maca i to o nim przeczytacie dzisiaj u nas parę linijek.
Wskaźnik Big Maca
Wskaźnik Big Maca (Big Mac Index) jest metodą pomiarową służącą do uchwycenia różnic w sile nabywczej pomiędzy różnymi państwami. Jest on oparty na parytecie siły nabywczej. Parytet siły nabywczej to wskaźnik cenowy, który wskazuje, ile jednostek waluty krajowej potrzeba do zakupu tej samej ilości dóbr dostępnych za jedną jednostkę waluty zagranicznej. Ma to na celu porównanie kosztów życia i poziomu cen. Tutaj do gry wchodzi znany wszystkim Big Mac, który w każdej restauracji McDonald’s na całym świecie składa się z tych samych składników. Dzięki temu jest to odpowiedni produkt do porównywania siły nabywczej między krajami.
Wskaźnik Big Maca opracowano 35 lat temu (w 1986 r.) przez brytyjski tygodnik „The Economist”. Od tego czasu aktualizowany jest dwa razy do roku. Najnowsze dane pochodzą ze stycznia 2021 r. W celu ujednolicenia wartości indeksów, „The Economist” przelicza ceny w różnych krajowych walutach na walutę porównawczą – dolara amerykańskiego. W ten sposób Wskaźnik pokazuje również, czy dana waluta jest niedowartościowana lub przewartościowana w porównaniu z poziomem cen w innym kraju.
Big Mac w Japonii kosztuje równowartość 3,74 USD, podczas gdy cena w Wietnamie wynosi tylko 2,86 USD za burgera. Wskaźnik Big Maca sugeruje zatem, że Japonia jest bogatsza. Spojrzenie na PKB per capita potwierdza tę tezę: mietnik ten w Japonii jest blisko 12 razy wyższy niż w Wietnamie.
Na czym polega wskaźnik Big Maca?
Wskaźnik jest dziecinnie łatwy do obliczenia. Należy podzielić cenę Big Maca w jednym kraju przez cenę Big Maca w innym kraju. Stosując lokalnej waluty dla każdej z nich, otrzymujemy kurs wymiany.
Następnie należy porównać ten kurs z oficjalnym kursem wymiany pomiędzy dwoma walutami. Zgodnie z parytetetem siły nabywczej, mówi nam to, która z tych dwóch walut jest niedowartościowana a która przewartościowana.
Przykład: załóżmy, że Big Mac w Stanach Zjednoczonych kosztuje 1 dolara, a Big Mac w strefie euro 2 euro. Wynik Wskaźnika Big Maca dla EUR/USD wynosiłby 2,0 czy też dwa podzielone przez jeden. Następnie porównajmy to z kursem wymiany EUR/USD. Jeśli kurs EUR/USD wynosi 1,2, można by powiedzieć, że euro jest niedowartościowane o 0,8 euro za dolara amerykańskiego.
Wskaźnik Big Maca dla polskiej waluty
Na stronie economist.com można sprawdzić jak ma się polski złoty do dolara amerykańskiego. Według powyższych statystyk polska waluta jest niedowartościowana o 38% względem USD.
Co to konkretnie oznacza? Skoro teraz za Big Maca płaci się w Stanach 5,66 USD, a w Polsce 13,48 PLN, to aby polska waluta była dowartościowana, to za jednego dolara powinniśmy płacić ok. 2,30 zł. Istnieje też możliwość, aby po prostu podnieść cenę za jednego Big Mac do ok. 21 zł, wówczas wskaźnik tak samo oceniłby naszą walutę.
Krytyczne aspekty Wskaźnika Big Maca
Niektórzy ekonomiści krytykują, że cena Big Maca nie jest wystarczająca do porównania parytetu cen zakupu. Indeks nie uwzględnia wszystkich czynników, które mogą mieć wpływ na cenę: na przykład jeżeli chodzi o duże różnice w wynagrodzeniach lub kosztach transportu na świecie.
Chociaż burger jest sprzedawany w standardowy sposób w każdym McDonald’sie, nie wszędzie jest identyczny. Na przykład w Indiach, gdzie spożywanie wołowiny jest tematem tabu, przygotowuje się go z kurczaka.
Czy owy wskaźnik jest przydatny?
Inwestorzy mogą wykorzystywać dane z Wskaźniku Big Maca na różne sposoby. Jak napisałem powyżej, wartości te mogą być wykorzystane do określenia czy dana waluta jest przewartościowana lub niedowartościowana w porównaniu z innymi walutami. Z drugiej strony, jak pokazuje przypadek Chin, można określić rosnący dobrobyt i próbować prognozować przyszły rozwój PKB.
Wskaźnik może być wykorzystany także do oceny stopy inflacji koszyka dóbr, który można porównać z oficjalnie publikowaną stopą inflacji. Każdy inwestor wie, że wiedza na temat inflacji jest ważna przy wycenie instrumentów finansowych. Przykładowo rentowność obligacji musi uwzględniać oczekiwane stopy inflacji, aby mogła gwarantować, że pozostaną one atrakcyjne w przyszłości.
Odmiany wskaźnika Big Maca
Oprócz klasycznego wskaźnika, powstało wiele jego odmian.
Przykładowo istnieje odmiana, w której wskaźnik bierze pod uwagę liczbę godzin, jaką większość pracowników musi przepracować, aby kupić jednego Big Maca. Istnieje też wskaźnik, który sprawdza ile Big Maców można zjeść za jedną godzinę pracy:
Za tropem owego wskaźnika poszły także inne popularne produkty, które w większości są takie same w innych krajach: Kawa Starbucks, iPhone czy nawet regały Ikea Billy itp.
Rozwój Wskaźnika Big Maca na przestrzeni lat
Powyżej mamy dane za 22 stycznia 2015 r. oraz za 15 kwietnia 2015 r. Widzimy, że podczas gdy wiosną ’95 za jednego Big Maca płaciliśmy 3,4 zł (1,45 USD), to w ’15 było to 9,2 zł (2,48 USD). Niestety na przestrzeni tych 20 lat Polska nadal znajduje się w TOP10 krajów, gdzie cena popularnej kanapki jest najtańsza na świecie. Ciekawostką są jednak Chiny, w których jeszcze w 1995 r. płacono 1,05 USD za Big Maca, a w ’15 r. już 2,77 USD. Najwięcej za Big Maca w ’15 r. płacono w Szwajcarii (7,54 USD) i Norwegii (6,30 USD).
Podsumowanie
Zaprezentowany w 1986 r. przez The Economist wskaźnik Big Maca, to nieformalny wskaźnik parytetu siły nabywczej i tym samym pokazuje jakie są różnice wartości lokalnych walut. W czołówce krajów z najdroższym „Makiem” od lat znajdują się Szwajcaria, Norwegia, Dania oraz Szwecja. Polska waluta od lat jest niedowartościowana, co przedstawiają powyższe dane z roku ’95 i ’15. Jednym z krajów, w którym najtaniej można zjeść kanapkę, to właśnie Polska. W perspektywie krótkoterminowej owy wskaźnik nie jest silnym barometrem dla kursu walut. Natomiast w perspektywie długoletniej widoczne stają się trendy zmian w gospodarce i tym samym w lokalnej walucie.